Luns,14

Novamente aquí. Pasei o fin de semana, coma sempre, sen poder escribir, porque non quero ter internet na casa, quero ter que vir á aula.
Unha miña parenta non quedou contenta de que escriba en galego, pero teño por certo que acabará encantada de que así sexa, porque hai cousas que teñen moito máis sentido en galego que en castelán: cando alguén esta nervioso dislle en castelán "tranquilízate", una palabra feita de tes (coma "tiro") de erre (coma "rabia"), e cun acento que mata a ún; en galego dise "acouga" e até ise ce que ten un sonido forte, pola súa feitura, axuda a meterse nun niño redondo e quente, protexido. Proba a dicir as dúas verbas en alto e vas nota-la diferencia. Escoita "aloumiño", ¿non é, certamente unha caricia?...Non hai maneira de ler a Manuel Rivas, se non é en galego, tampouco a Rosalía ou a Alvaro Cunqueiro. Quen me dera poder ler a cada escritor no seu idioma de nacencia...E, non son só as palabras, é tamén a forma como se xuntan, ¿como traducimos "ir indo" ou "non dar feito"?.
A min sempre me gustaron moito as palabras, porque me fan pensar. Lástima que non teño coñecementos suficientes que mas fagan máis asequibles. E lástima de non saber máis latín e grego, para seguirllele a todas o rastro:
Alienus, latino, da en castelán: alienígena (nacido outro), ajeno (outro, difente a min), enajenado (transformado en outro) ...e en galego alieníxena, alleo, alleado... ¿por qué o castelán engade "en"? non o sei, pero gústame a simplicidade do galego. Catelán: "soy un don nadie". Galego: "son un ninguén" ou "Son ninguén de ningures" :por riba de ser ninguén, non son de ningunha parte, ¿hai xeito máis fondo de expresalo?.
Ben, idiomas aparte, o outro día, atopei en Ourense ó alcalde de Coles. Estaba moi ledo porque tiña boas novas en relación co forno. Porque en Paradela de Coles tivemos sempre un forno comunal. Según contan os máis vellos , un matrimonio da aldea, donou o terreo para facer un forno comunal a cambio de que sempre poideran levar a borralla para a súas leiras. Naquel tempo a todo se lle sacaba partido e a cinza é moi boa para os allos e supoño que para moitos máis cultivos. O pobo fixo o forno, levaron a pedra dos montes, fixeron grosas paredes, un bo teito e un forno con un tiro que era a envexa de todolos arredores. Encendíase tódalas semanas e recollíase a leña por turnos, para quentalo, traéndoa do comunal. Tamén do monte comunal se traían os paus cando había que retellar, ou facer outros arranxos. Falamos de hai setenta ou oitenta anos... os tempos mudaron, o pan chegou as portas das casas e xa ninguén coce para toda a semana. Uns imos compralo a Gustei, outros agardan polo pan de Ribela, que o tran nunha furgoneta de reparto. O forno quedou sen uso.
Cando fixemos a asociación de veciños, pensamos que sería un bo local social e pedimos unha subvención á Xunta, para facer os arranxos precisos. Para que nos diran a axuda tiñamos que ter os papeis de propiedade, cousa que nos tempos de antes non era preciso, cada quen respondía de por vida da súa palabra...E a palabra era abonda.
E os netos daquel matrimonio non tiñan a palabra dos seus avós e dixeron que o forno era deles.
Correuse a voz de que había un veciño qu estaba malmetendo.
Eu díxenlle a Elena que o deixara, Paradela ten moitos espacios comunais, e podiamos facer o local nunha das dúas airas, pero ela falou co alcalde para que mediase. E o alcalde mediou e conseguíuno.
E, qué cousas, o que correu a voz de que había un veciño malmetendo era o que estaba argallando todo, e o que levaba as culpas era máis que inocente. Había un dito famoso "chámallo antes de que cho chame"...Claro que agora apañou. (O meu veciño portugués ten un dito cando algo lle sale mal, é algo brutal, pero non pode ser máis explícito: "Levou un carallo coma un brazo")
Agora só falta que ó concello le concedan un obradoiro e farán os arranxos, para transformalo en local social.
Hai que dici que, coa nova corporación, a nosa aldea vai progresando adecuadamente